Ignacy Jan Paderewski urodził się 6 listopada 1860 roku w Kuryłówce na Podolu, w ówczesnym zaborze rosyjskim. Od wczesnych lat dziecięcych wykazywał zdolności muzyczne. W 1872 roku podjął studia muzyczne w Konserwatorium Warszawskim. Do grona jego nauczycieli należeli: Gustaw Roguski, Juliusz Janotha, Paweł Schlözer, Rudolf Strobel, Jan Śliwiński. W 1878 roku po otrzymaniu dyplomu młody muzyk (najlepszy ze wszystkich absolwentów) podjął pracę w Konserwatorium w charakterze nauczyciela gry na fortepianie. W latach 1881-1882 kontynuował studia w Berlinie (kompozycja u Heinricha Urbana i kontrapunkt u Friedricha Kiela). W 1884 roku udał się do Wiednia, gdzie pod okiem Teodora Leszetyckiego doskonalił swój kunszt pianistyczny. Dał się również poznać jako kompozytor, powstały wówczas m.in.: miniatury fortepianowe, Sonata a-moll na skrzypce i fortepian (1880), Fantazja polska na fortepian i orkiestrę op. 19 (1883).

Początek wielkiej kariery muzycznej Ignacego Jana Paderewskiego przypadł na rok 1887. Odbył się wówczas koncert na cele dobroczynne, na którym obok Paderewskiego wystąpiła słynna włoska śpiewaczka Pauline Lucca. W 1888 roku odniósł kolejne sukcesy w Paryżu i Londynie. Od tego momentu otworzyły się przed nim drzwi sal koncertowych Europy.

 

W 1890 roku, po wspaniałym debiucie w Europie, wielki artysta odwiedził również Poznań. Dał wówczas dwa koncerty na cele dobroczynne: 13 lutego grał w sali Lamberta przy ulicy Piekary, a 15 lutego w Teatrze Polskim przy ulicy Berlińskiej (dziś: ul. 27 Grudnia). Poznańskie koncerty Paderewskiego poza aspektem artystycznym miały wydźwięk polityczny. Do Wielkopolan przyjechał artysta, kompozytor, obywatel świata, który głośno mówił o Polsce, grał polską muzykę, szczególnie – tak bliskie sercom Polaków – kompozycje Chopina. Drugi raz Paderewski koncertował w Poznaniu w listopadzie i grudniu roku 1901.

Pierwsze amerykańskie tournée Paderewskiego miało miejsce w 1891 roku. Stało się ono wielkim sukcesem artystycznym, rozpoczynającym jego wieloletnią karierę kompozytora i pianisty. W swym koncertowym życiu Paderewski grał w prawie wszystkich krajach Europy, obu Ameryk, w Afryce (1912), Australii (1904). Ten znamienity pianista wiele również komponował. Jego najsłynniejsze dzieła to m.in.: Koncert a-moll na fortepian i orkiestrę op. 17 (1888), opera Manru (1900), Sonata fortepianowa es-moll op. 21 (1903), Symfonia h-moll „Polonia” (1907). Jak podają źródła, przestał komponować około roku 1907.

Miarą patriotyzmu i ukochania przez Paderewskiego ojczystego kraju stało się ufundowanie i podarowanie narodowi polskiemu Pomnika Grunwaldzkiego autorstwa Antoniego Wiwulskiego, odsłoniętego 15 lipca 1910 roku w Krakowie. Słynne stały się słowa Paderewskiego wygłoszone w czasie uroczystości: „Nie dać się ruszyć z ziemi, z wiary, z języka, z ducha polskiego. Stać murem, aż przyjdzie odrodzenie”.

W roku 1913 Paderewski osiedlił się w Ameryce. Podczas I wojny światowej rozpoczął działalność polityczną, w latach 1917-1919 był członkiem Polskiego Komitetu Narodowego w Paryżu i jego reprezentantem w Stanach Zjednoczonych.

25 grudnia 1918 na pokładzie brytyjskiego krążownika Concord przybył do Gdańska, a stamtąd 26 grudnia do Poznania. Mieszkańcy miasta zgotowali mu niepowtarzalną owację. Mimo mroku (niemiecka administracja wyłączyła prąd) na ulice wyległy tysiące poznaniaków z pochodniami. Wzdłuż całej trasy pozdrawiały go wiwatujące tłumy. Z balkonu hotelu Bazar Paderewski wygłosił do zebranych płomienną mowę, którą zakończył słowami: „Niech żyje zjednoczona, wolna i wielka Polska z własnym wybrzeżem morskim”. W drugim dniu pobytu mistrza w Poznaniu wybuchło Powstanie Wielkopolskie.

1 stycznia 1919 roku Paderewski wyjechał do Warszawy, a 14 stycznia tegoż roku Józef Piłsudski mianował go premierem pierwszego polskiego rządu (na tym stanowisku pracował prawie rok). Czynną działalność polityczną zakończył w 1922 roku i powrócił do koncertowania. Powrót pianisty amerykańska publiczność przyjęła z ogromnym entuzjazmem.

W 1924 roku Paderewski ponownie odwiedził Poznań. Była to zarazem ostatnia wizyta 64-letniego artysty w kraju. Uniwersytet poznański nadał mu – trzeci w Polsce, po uniwersytetach we Lwowie (1912) i Krakowie (1919) – doktorat honorowy w dziedzinie filozofii; Paderewski był doktorem honoris causa także uniwersytetów amerykańskich. W lipcu roku 1931 w Poznaniu odsłonięto pomnik prezydenta Woodrowa Wilsona, który Paderewski ofiarował mieszkańcom Poznania. W latach 1937-1940 sędziwy pianista wraz z Ludwikiem Bronarskim i Józefem Turczyńskim pracował nad redakcją Dzieł wszystkich Fryderyka Chopina.

Po zajęciu Polski przez wojska hitlerowskie, w 1940 roku Paderewski stanął na czele rządu emigracyjnego, a 23 września tegoż roku udał się do Stanów Zjednoczonych. W Ameryce konsekwentnie apelował o pomoc dla Polski. Jego słynne przemówienie radiowe z 13 kwietnia 1941 roku transmitowane było na całą Amerykę.

Ignacy Jan Paderewski zmarł 29 czerwca 1941 roku. Po śmierci odznaczony krzyżem Virtuti Militari, pochowany został na cmentarzu zasłużonych w Arlington. W 1992 roku jego prochy zostały sprowadzone do Polski i złożone w krypcie Archikatedry Warszawskiej pw. Świętego Jana Chrzciciela.

Wirtuoz kompozytor, pedagog, polityk, biznesmen, orator, poliglota i filantrop, którego całe życie wypełniała ciężka praca. Dzięki niej stał się jednym z najwybitniejszych pianistów swej epoki. Sukcesy muzyczne ułatwiały mu działania społeczne i polityczne. Część swych honorariów przeznaczał na fundacje, nagrody, stypendia. Paderewski był jednak przede wszystkim gorącym patriotą, działaczem politycznym, dla którego cel nadrzędny stanowiła Polska, jej niepodległość, siła i wewnętrzna spójność.

 

[zdjęcie – źródło: Polona]